امکانات

شکسپیر گفته: «اگر وقت تلف کنید،زمانی فرا می رسد که وقت، شما را تلف می کند! » و همین یک جمله ذهنم را از هرتصوری که تا به حال از مفهوم زمان داشته ام ،می تکاند.پس از خواندن این جمله احساس می کنم که کمی اوضاع برایم فرق کرده،احساس می کنم که دارم راست راست برای خودم ول می گردم و پایم را انداخته ام روی پای دیگرم و دستی دستی دارم وقتم را به کشتن می دهم.دچار توهمی شده ام که تیغ تیز زمان را بالای سرم می بینم و تصور می کنم که هر لحظه منتظر است تا تلافی کند و تلفم کند.احساس می کنم زمان هم کینه جو است.اگر با او بد تا کنی به دل می گیرد و به وقتش با تو بد می کند،تلفت می کند.

دوستان بسیاری دارم که جوانی و نوجوانی شان را در دهه شصت گذرانده اند.خودم هم تا حد زیادی فضای اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد را درک کرده و به خاطر دارم.

ضبط دو کاست آیوا، دنون کروم، گلچین، نوار مادر،و اکمن و … این کلمات به گوش جوانان و نوجوانان علاقمند به موسقی(به هر نوع و سبکی از آن) در آن سالها بسیار آشنا است.در آن سالها برای شنیدن موسیقی مورد علاقه ات باید مرارت های زیادی را تحمل می کردی.اولین گام یافتن کسی بود که نوار مورد علاقه ات را (استودیونورا، سانی و…) را داشته باشد و یا کسی که بتواند به آرشیو دوست و آشنا و فامیل بزرگتری دستبرد بزند و آنها که به اصطلاح بچه مایه دار تر بودند برایشان نوار مادری از خارج (معمولاْ ترکیه و به ندرت اروپا و آمریکا) سوغات می آوردند.بعد هم التماس و خواهش و تمنا برای قرض گرفتن آن کاست و کلی تعهد برای آنکه مبادا آن را کپی کنی (در آن زمان صاحب یک نوار کاست مادر می توانست به داشتن آن مباهات کند و معمولاْ دوست نداشت کسی با او درآن شریک باشد!) و آنگاه گوش دادن چندین و چند باره به محتویاتش که مانند یافتن گنجی گران بها می نمود.دستگاه های پخش صوت هم  درآن روزگار حکایتی جدا داشت. معمولاْ در اکثر خانه ها ضبط پرتابل پیدا می شد و آن ها که وضع بهتری داشتندیا دک و آمپیلی فایر داشتند و یا ضبط دوکاسته که می توانست یک یا چند طبقه باشد!چنین ضبط صوتی واقعاْ درآن زمان نشان تشخص و وضعیت خوب مالی و حتی روشنفکر مآبی خانوانده ای بود.آنهایی هم که عزیز کرده پدر و مادر بودند و جیبشان اجازه می داد صاحب یک واکمن می شدند (قیمت یک واکمن سونی حدود ۱۰ هزار تومان که شاید برابر ۷۰۰-۶۰۰هزارتومان الآن باشد) و چه لذتی می بردی از شنیدن آخرین آلبوم خواننده یا گروه مورد علاقه ات بعد از اینهمه مرارت و سختی و بعد هم با انگلیسی دست و پا شکسته ات فهمیدن معانی و حفظ کردن آن ها به صورت نصفه و نیمه و درآخر گذاشتن تعهد زیر پا و گرفتن یک یا چند کپی از آن کاست و نوشتن نام آلبوم و خواننده و … روی جلد نوارکپی شده…

“گلچین”هم برای خودش اصطلاح جا افتاده ای بود (امروزه می گویندselection ).اگر جزو افراد خوشبخت بودی که ضبط دوکاسته استفاده می کردی وگرنه با ترفند های عجیب غریبی چون گذاشتن میکروفن روبروی بلندگو و انداختن پتو روی دستگاه ،مجموعه ا ی انتخابی برای خودت تهیه می کردی و لذت شنیدن ترنه هایی که، هر یک در کاستی بوده و تو الآن آنها را یکجا داری و گوش می دهی.کسانی را هم می شناختم که شب ها پای رادیوهای آمریکا و اسرائیل و بی بی سی می نشستند و ترانه های پخش شده از آنها را ضبط می کردند( دوستی دارم که به یاد می آورم درآن دوران که ما خردسال بودیم با ابتکاری عجیب آنتنی طراحی کرده بود که با استفاده از آن رادیو های مذکور را با وضوح قابل قبولی می گرفت و ازآن ها ترانه های به روز ضبط می کرد).این ها که نوشتم مربوط به نیم قرن پیش نیست.تا۱۳-۱۲ سال پیش هم هنوز رواج داشت.

اما امروز…در یک  i pod جدید می توانی ده ها آلبومی را که به راحتی از اینترنت گرفته ای ذخیره کنی و هرجا که خواستی با خود ببری.یعنی چیزی حدود ۳ یا ۴هزار نوار کاست را در جیب می گذاری و باخود به این طرف و آن طرف می بری.به راحتی می توانی ترانه مورد علاقه ات را پیدا کنی و با فشار دکمه هرچندبار که دوست داری به آن گوش کنی بی آنکه از کیفیتش کاسته شود.می توانی از ترانه شماره یک در لحظه ای به ترانه دهم آلبوم بپری.چقدر کار ها آسان شده است!

شاید وقتی برای به دست آوردن چیزی تلاش نکرده باشی،قدر آن را هم ندانی.شاید امروز”گوش دادن” به موسیقی فراموش شده باشد.شاید تکنولوژی دیجیتال خیانت بزرگی به موسیقی کرده باشد.شاید این سهل الوصول بودن موسیقی گوش مارا تنبل کرده باشد . شاید دیگر موسیقی را جدی شنیدن مهارتی و تخصصی شده باشد.

می تواتن گفت که تکنولوژی که در ابتدا باعث گسترش موسیقی شده بود ،اکنون بلای جان آن شده است؟